محمدعلی عرب نژاد عاکف ادبی اجتماعی مذهبی
سرویس خبر: صبح امروز نشریه ذوالفقار کرمان در شماره ۸۴۶ خود یادداشتی از محمدعلی عرب نژاد(عاکف) را ستون دین و انسان خود منتشر کرد ضمن تشکراز جناب آقای احمدی مدیرمسئول محترم و سرکار خانم دکتر نسترن ابراهیمی سردبیر محترم این نشریه قسمت اول این یاددداشت از نظر خوانندگان محترم می گذرد:
مقدمه(ذوالفقار):
گاهی اوقات در بین بسیاری از افراد، اینگونه تصور می شود که بحث مربوط به حقوق بشر و مسائلی مربوط به کرامت های انسانی و واژگانی از این قبیل، مربوط به عصر حاضر و جوامع پیشرفته امروزی و مربوط به تمدن غرب است. آنچه مشخص است اینکه “حقوق بشر” به معنای اصطلاحی آن، حتی در فرهنگ اجتماعی– سیاسی غرب نیز سابقه ی طولانی ندارد. می توان گفت کمتر از یک قرن است که این اعلامیه به تصویب رسیده است، بحث حقوق بشر در ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ ظاهرا در جریان حرکت از دولت محوری به سوی فردگرایی و جریانی نشأت گرفته از عصر خردگرایی در مغرب زمین مطرح شده است. در این نوشته کار نداریم که در این مدت چه اندازه به این اعلامیه که در «کمیسیون حقوق بشر» سازمان ملل تکمیل و تصویب شد عمل می شود اما نکته ای که هست اینکه از آن روز به بعد این اعلامیه به عنوان عالی‌ترین منشورحقوق انسانی مطرح است، و مجمع عمومی سازمان ملل این روز را بطور رسمی به عنوان روزحقوق بشراعلام داشته است و امروزه غربی‌ها خود را مبتکر و مشوق آن قلمداد می‌کنند و کم‌ترین اشاره‌ای به نقش اسلام در این زمینه ندارند. حال آنکه دین مبین اسلام چهارده قرن قبل، آن را اعلام و مورد حمایت و احترام قرار داده است. یکی از مهمترین ابعاد حقوق بشر در عهدنامه ی مالک اشتر به تصویر کشیده شده است چنان که امام علی(علیه السلام) حقوق بنیادین انسان‌ها را در قالب منشور حکومتی در زمان انتصاب یکی از بهترین یاران خود بنام مالک اشتر به سمت استانداری مصر تامین و تضمین کردند. بر این اساس، ضرورت دارد به منظور شناساندن تعالیم اسلام و زمامداران “واقعی” آن و نیز بهبود و ارتقای حقوق بشر در عرصه بین المللی، منشور حکومتی یاد شده-که دارای شرایط وبایسته های حکومت متولی حقوق بشر و همچنین در بیان حقوق بنیادینی که حکومت‌ها در قبال افراد جامعه دارند- بازگویی، تبیین و تحلیل شود.
نگاهی کوتاه به محتوای عهدنامه:
نامه پنجاه و سوم نهج البلاغه معروف به «عهدنامه مالک اشتر» منشوریست از شیوه حکومت داری امیرالمؤمنین و روح این فرمان بر اساس «عدالت اسلامی» و «کرامت انسانی» قرار دارد. با ملاحظه متن نامه، به خوبی می توان دریافت که ایشان چگونه به امور مردم و امنیت و معیشت آنها اهتمام داشته و از اینکه عاملان او در حوزه اختیار خود مرتکب خطا و انحراف شوند نگرانی داشته است. زیرا از نظر وی، بزرگترین خیانت، خیانت به امت و انسانیت است.
در اين نامه که به نوعي به قانون اساسي اسلامي ايشان مي ماند ويژگي هاي حکومت اسلامي، حاکم اسلامي، حقوق شهروندان، رابطه دولت با شهروند و … بيان شده است.
الگوی مدیریتی حضرت در این نامه مبیّن اهتمام آن امام، بر چند اصل مهم منجمله، انتخاب کارگزاران و مدیران حکومت بر اساس معیارهای صلاحیتی و ارزشی مانند مالک اشتر و اصل قرار دادن لیاقت ها، شایستگی ها و توانایی ها در واگذاری مسؤولیت به کارگزاران و عدم دخالت روابط شخصی و خویشاوندگرایی، برخورداری از دستورالعمل جامع مدیریتی، داشتن پشتوانه نظری و معرفتی مدیریت و حکومت)، است. یعنی با دقت در سخنان ارزشمند ایشان می توان به تبیین این اصول، به ویژه معیارهای انتخاب کارگزاران حکومت، دستورالعمل ها و توصیه ها در رفتار و اخلاق اجتماعی کارگزاران با مردم، سیاست های نظارتی بر عملکرد و شیوه مدیریت کارگزاران، پرداخت.
لازم است بگوییم که اگرچه امام علی(علیه السلام) در این نامه مالک اشتر را مخاطب خود قرارداده و قوانین حکومت عدل اسلامی و خط مشی و چهار چوب آن را خطاب به او بیان فرموده است، اما واقعیت آن است که تمام انسان‌ها، در تمام مکان‌ها و تمام زمان‌ها مخاطب این پیمان نامه هستند. در آن تکلیف تمامی افراد بشر، چه به عنوان بنده و مخلوق در برابر پروردگار، چه به عنوان حاکمی
که مسئول اجرای احکام اسلامی است و چه به عنوان فردی که تحت حمایت قوانین نجات بخش اسلام زندگی می‌کند، به وضوح و دقت روشن شده است.
در واقع، امام علی(علیه السلام) در این نامه بیشتر، چگونگی رفتار حکومت و مسئولان حکومتی با شهروندان “مسلمان” و “غیرمسلمان” و وظایف حکومت برای آبادانی مملکت و شکوفایی جامعه است.
همچنین بد نیست یادآور شویم همانطور که در نامه اشاره شده مصر مرکز فراعنه و یکی از مناطق استراتژیک و مهم آن زمان و از جهات مختلف مورد توجه حاکمان و مردم آن دوران، بوده است…
ادامه دارد…
